Περιγραφή
Το παραγάδι για πολλά χρόνια μαζί με τα δίκτυα αποτελούσαν τα βασικά εργαλεία των επαγγελματιών ψαράδων. Με τον καιρό όμως έπεσε και στα χέρια των ερασιτεχνών ψαράδων. Άλλοι έμαθαν να το δουλεύουν καλά και το αγάπησαν ενώ πολλοί βαρέθηκαν το χρονοβόρο δόλωμα του και την επιδιόρθωση του και το εγκατέλειψαν. Σήμερα βάση της νέας Ευρωπαϊκής νομοθεσίας ο κάθε ερασιτέχνης ψαράς δικαιούται, νοουμένου ότι έχει εξασφαλίσει ερασιτεχνική άδεια αλιείας από σκάφος να ρίχνει παραγάδι μέχρι 200 αγκίστρια. Δηλαδή είτε ένα διακοσάρι ή δύο εκατοστάρια. Για εκείνους που ξέρουν το παιχνίδι του παραγαδιού καλά εκατό αγκίστρια τους προσφέρουν καλές ψαριές και ποιοτικά ψάρια.
Με πολύ απλά λόγια το παραγάδι είναι μία μεγάλη μισίνα από την οποία κρέμονται παράμαλλα με αγκίστρια. Αυτή τη μεγάλη μισίνα την τοποθετούμε σε ένα πανέρι. Το πανέρι αυτό τα πιο παλιά χρόνια ήταν ψάθινο αλλά σήμερα έχει πάρει τη θέση του το πλαστικό . Κυκλικά στο στόμιο του πανεριού υπάρχει ένας φελλός ή πλαστικό στο οποίο καρφώνουμε πάνω τα αγκίστρια. Η λεκάνη χρησιμεύει για να τοποθετηθεί μέσα κυκλικά η μάνα και να καρφώνονται στο πάνω μέρος τα αγκίστρια έτσι ώστε να μην μπερδεύονται και να μας διευκολύνουν στο καλάρισμα. Στις άκριες του παραγαδιού έχουμε μία παραμάνα ή ένα κομμάτι σχοινί το οποίο χρησιμεύει για να δένουμε το παραγάδι μας στην σημαδούρα. Η σημαδούρα μπορεί να είναι έτοιμη ή ένα μικρό παγούρι αεροστεγώς κλειστό. Η σημαδούρα που χρησιμοποιούμε είναι δεμένη με σχοινί αναλόγως του βυθού με ένα βάρος ή μια πέτρα για να μην μετακινείται εύκολα από την τοποθεσία όπου τοποθετούμε το παραγάδι μας.
Κατηγορίες παραγαδιών
Τα παραγάδια χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες και ανάλογα με την κάθε κατηγορία έχουμε τα ανάλογα υλικά, τα ανάλογα δολώματα που θα χρησιμοποιήσουμε και τα αναμενόμενα ψάρια που θα συλλάβουμε.
Ψιλό παραγάδι
Το ψιλοπαράγαδο ονομάζεται έτσι για το λόγο ότι τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή του είναι σχετικά ψιλά σε σύγκριση με τα άλλα παραγάδια. Χρησιμοποιείται κύρια μισίνα (μάνα) 50άρα ή 60άρα και παράμαλλα 40άρια με 35άρια. Το παράμαλλο έχει μήκος 1-1.5 μέτρα και παράμαλλο από παράμαλλο έχει απόσταση γύρω στα 3-3.5 μέτρα .Το μέγεθος των αγκιστριών που χρησιμοποιούμε είναι κυρίως 14άρια με 15άρια. Τα ψιλοπαράγαδο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αφρόψαρα ή σε όχι πολύ μεγάλα βάθη για πατόψαρα. Το ψιλό παραγάδι στοχεύει κυρίως σε πιο μικρά σε μέγεθος ψάρια όπως τα λυθρίνια και οι σορκοί. Η τοποθέτηση του σε πολύ μεγάλα βάθη δεν συνιστάται γιατί από την μία τα υλικά του είναι λεπτά και θα μας δυσκολέψουν στο μάζεμα του και από την άλλη δεν θα αντέξει στο τσίμπημα από μεγάλα ψάρια.
Μέζον Παραγάδι
Μέζον ονομάζουμε το ενδιάμεσο παραγάδι μεταξύ του χοντρού παραγαδιού που θα δούμε πιο κάτω και του ψιλού. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι ενδιάμεσα μεταξύ των δύο άλλων παραγαδιών δηλαδή μάνα από 60 μέχρι 100 και παράμαλλα από 60άρια και άνω αναλόγως της μάνας. Τα αγκίστρια που χρησιμοποιούμε είναι 12άρια και 13άρια. Στο μέζον αφήνουμε παράμαλλο από παράμαλλο σε απόσταση 4.5 μέτρων και το μήκος του παράμαλλου είναι 1-1.5 μέτρα. Το μέζον έχει αγαπηθεί ιδιαίτερα από τους παραγαδάδες γιατί με αυτό μπορούν να έχουν επιτυχία σε μικρά αλλά και μεγάλα ψάρια. Πολλοί χαρακτηρίζουν το μέζον παραγάδι ως το ιδανικό για ψάρεμα φαγκριών και συναγρίδων.
Χοντρό παραγάδι
Το χοντροπαράγαδο καμωμένο με πιο δυνατά υλικά στοχεύει στο ψάρεμα σε μεγαλύτερο βάθος και σε πιο μεγάλα ψάρια όπως ροφούς, σφυρίδες, συναγρίδες, φαγκριά και άλλα ψάρια. Αρκετοί ψαράδες και κυρίως επαγγελματίες με τα χοντρά παραγάδια σε μεγάλα βάθη πιάνουν μεγάλα και εντυπωσιακά ψάρια. Φυσικά με τη νέα νομοθεσία απαγορεύεται (σύμφωνα με το άρθρο 17 παράγραφος 1) η χρήση παραγαδιών για άκρως μεταναστευτικά είδη.
Στο χοντρό παραγάδι συνήθως τα υλικά που χρησιμοποιούμε είναι μάνα 100άρα με 140άρα ή μεγαλύτερης διαμέτρου και παράμαλλα 80άρια ή μεγαλύτερα ανάλογα με τη μάνα. Το μήκος κάθε παράμαλλου είναι γύρω στο 1.20 με 1.50 μέτρα ενώ παράμαλλο από παράμαλλο έχει απόσταση γύρω στα 4,5 με 5,5 μέτρα. Φυσικά τα αγκίστρια θα πρέπει να είναι ανάλογα των υλικών μας και των ψαριών που επιδιώκουμε να πιάσουμε και σίγουρα πιο μεγάλα από τα αγκίστρια του ψιλού παραγαδιού. Ως συνήθως τα αγκίστρια που χρησιμοποιούμε είναι 6άρια, 7άρια και 8άρια.
Άλλα είδη παραγαδιών
Με τον καιρό και την εφευρετικότητα του ανθρώπου τα παραγάδια έχουν δεχθεί πολλές αλλαγές και παραλλαγές με τη βασική τους μορφή όμως να παραμένει η ίδια αλλά με πολλά άλλα υλικά που σύμφωνα με τους ψαράδες βοηθούν τα παραγάδια να δουλεύουν καλύτερα. Αυτές οι αλλαγές αποτελούν άλλες κρυφά και άλλες φανερά μυστικά του κάθε παραγαδά αλλά με αυτές θα ασχοληθούμε αναλυτικά σε άλλα τεύχη. Τώρα πέραν από τα τρία είδη παραγαδιών που προαναφέραμε υπάρχει ακόμη ένα είδος παραγαδιού το οποίο χρησιμοποιείται από τους επαγγελματίες και μετά από εξασφάλιση σχετικής άδειας. Τα παραγάδια αυτά ονομάζονται σκυλοπαράγαδα ή ξιφιοπαράγαδα και έχουν 150άρα μάνα και 120άρη παράμαλλο. Παράμαλλο από παράμαλλο απέχει γύρω στα 40 μέτρα και ανά δύο παράμαλλα τοποθετείται μια σημαδούρα για να αντιστέκεται στη δύναμη των μεγάλων θηρευτών. Σε αυτού του είδους τα παραγάδια τοποθετούνται και σημαίες ανά 25 σημαδούρες για σκοπούς ασφάλειας αλλά και ελέγχου των παραγαδιών.
Εργαλεία
Ψιλά
Μάνα : 0.50mm – 0.80mm
Παράμαλλο : 0.35mm – 0.45mm
Αγκίστρι : No 14 – 17
Απόσταση παρ/λλου : 2.5 – 3 οργιες
Μήκος παρ/λλου : 0.70m – 1.00m
Ψάρεμα : Βάρκα
Είναι ένα παραγαδάκι με μικρά αγκιστράκια και μικρές σε διάμετρο πετονιές (μάνα – παράμαλλο).
Αποτελεί ίσως την καλύτερη περίπτωση παραγαδιου για όσους έχουν μικρή η καθόλου εμπειρία σε αυτού του είδους το ψάρεμα γιατί εκτός απο την ευκολία που προσφέρει στο ρίξιμο και μάζεμα είναι εξαιρετικά αποδοτικό.
To ψιλό παραγάδι to ρίχνουμε συνήθως το σούρουπο και το μαζεύουμε μετα απο 1.5 – 2 ώρες περίπου αναλόγως το δόλωμα ή αργά τo βράδυ και το μαζεύουμε νωρίς το πρωϊ.
Απευθύνεται σε όλους τους βυθούς αφου τα μέτρα που ψαρεύει ποικίλουν απο 2 έως και 20 ανάλογα τα αλιεύματα που κυνηγάμε.
Έτσι λοιπόν μπορούμε να δούμε στο παραγάδι μας απο μουρμούρες και καμπανάδες μέχρι σαργούς και τσιπούρες ή ότι άλλο ψιλό έχει να μας δώσει ο εκάστοτε βυθός.
Μέτζα
Μάνα : 0.80mm – 1.00mm
Παράμαλλο : 0.50mm – 0.70mm
Αγκίστρι : No 11 – 13
Απόσταση παρ/λλου : 3 – 5 οργιες
Μήκος παρ/λλου : 1.00m – 1.80m
Ψάρεμα : Βάρκα
Είναι παραγαδάκι που συνήθως το συναντάμε κοντά στις ξέρες και στου λεγόμενους “πάγκους” του βυθου για τσιπούρες και σκαθάρια για αυτό πολλές φορές θα το ακούσουμε να το λένε και σκαθαρωτό.
Αυτού του είδους τα παραγάδια λοιπόν παρασκευάζονται με πιο γερά και χοντρύτερα υλικά απο το ψιλο παραγαδάκι (μάνες – παράμαλλα – αγκίστρια) κατα συνέπεια δολώνονται με πιο χοντρό δόλωμα και αποφέρουν κατα κανόνα μεγαλύτερα αλιεύματα.
Συνήθως με αυτο ψαρεύουμε απο την αρχή της άνοιξης μέχρι και τις αρχές του χειμώνα και χαρακτηριστικά ψάρια που θα δούμε πιασμένα είναι συναγρίδες, φαγκριά, σαργοί, σφυρίδες, σκαθάρια κ.α. ανάλογα πάντα με τον εκάστοτε βυθό και τις ιδιαίτερότητές του.
Τέλος μπορεί να ριχτεί και να δουλευτεί πατωτό, γυρλάντα ή και στα μεσόνερα σε βάθη απο 15m μέχρι 120m ανάλογα με τα υλικά που έχουμε χρησιμοποιήσει.
Χοντρά
Μάνα : 0.90mm – 1.20mm
Παράμαλλο : 0.60mm – 0.90mm
Αγκίστρι : No 8 – 11
Απόσταση παρ/λλου : 5 οργιες
Μήκος παρ/λλου : 1.00m – 1.80m
Ψάρεμα : Βάρκα – Καϊκι
Ιδιαίτερη κατηγορία στα παραγάδια αποτελούν τα λεγόμενα χοντρά παραγάδια γιατι εδώ τα υλικά εκτός απο μεγάλο μέγεθος πρέπει να διαθέτουν και την ανάλογη ανθεκτικότητα καθώς τα αλιέυματα αυτής της κατηγορίας ζυγίζουν αρκετά κιλά και διαθέτουν σημαντική/υπολογίσιμη δύναμη στο τίναγμα.
Αυτήν την κατηγορία συνήθως δουλεύουν οι επαγγελματίες ψαράδες ή επιδέξιοι ερασιτέχνες αφου το μεγάλο σκάφος – καϊκι αλλα και ένα δυνατό μοτέρ/βίντσι θεωρείται σχεδόν απαραίτητος εξοπλισμός για την εύκολη και επιτυχή χρήση ενός τέτοιου εργαλείου.
Τα βάθη που ψάρευει αυτου του είδους το παραγάδι είναι κυρίως απο 40m έως και 120m εκτός απο συγγεκριμένες κατασκευές όπως είναι το παραγάδι του μπακαλιάρου που φτάνει και τα 500m. Σε αυτά τα βάθη επειδή η παρουσία του φωτός είναι αμιδρή η ρίψη μπορεί να γίνει είτε το βραδάκι και να μαζευτεί νωρίς το πρωϊ ή να ριχτεί τις πρώτες πρωινές ώρες και να μαζευτεί μεσημέρι.
Τέλος σε αυτή την κατηγορία τα ψάρια που θα συναντήσουμε στο παραγάδι μας είναι μεγάλα φαγκριά, συναγρίδες, ροφοί, σφυρίδες κλπ. και το δόλωμα πρέπει να είναι ζωντανό ή νωπό (ψαροδόλι) απο σαρδέλα, γόπα, αθερίνα, γαύρο κλπ.
Ξιφιοπαράγαδα
Μάνα : 1.60mm – 2.20mm
Παράμαλλο : 1.40mm – 1.70mm
Αγκίστρι : No 2 – 6
Απόσταση παρ/λλου : 6 – 12 οργιες
Μήκος παρ/λλου : 1.80m – 4.20m
Ψάρεμα : Καϊκι
Το ψάρεμα του ξιφία δεν είναι δύσκολο ούτε πολύπλοκο. Το παραγάδι μας θα πρέπει να είναι κατασκευασμένο απο πολύ χοντρά υλικά δεμένα στο χέρι σε μεγάλες αποστάσεις και με μεγάλα αγκίστρια (Νο 2-3).
Μια τέτοια κατασκεύη προυποθέτει ευρύχωρο σκάφος αφου μόνο η λεκάνη (βαρέλι) πιάνει έναν αρκετά μεγάλο χώρο.
Οι θάλασσές μας αποτελούν πέρασμα αυτών των ψαριών και ειδικότερα απο την άνοιξη έως το καλοκαίρι αναπαράγονται κοντά στις ακτές ενώ απο το φθινόπωρο έως και τον χειμώνα πάνε στα βαθειά προς αναζήτηση τροφής.
Κατα συνέπεια ένα παραγάδι επιφανείας ή μέσου βάθους (λεγόμενα και αφρού) αποτελεί την αποδοτικότερη λύση αν και εφ’όσον ριχτεί την κατάλληλη εποχή.
Το δόλωμα και εδώ θα πρέπει καλύτερα να είναι ζωντανό με προτίμηση στην σαρδέλα, την φρύσα και το σαβρίδι αλλιώς το καλαμάρι και η σουπιά αποτελούν μια καλή εναλλακτική λύση.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως στο παραγάδι μας μπορούν να πιαστούν και αλλα ψάρια της οικογένειας των ιστιοφορίδων όπως τόνοι, καρχαρίες, σκύλοι κ.α.
Ανεμοπαράγαδα
Μάνα : 0.60mm – 0.80mm
Παράμαλλο : 0.35mm – 0.50mm
Αγκίστρι : ?
Απόσταση παρ/λλου : 3 – 4 οργιές
Μήκος παρ/λλου : 0.80m – 1,20m
Ψάρεμα : Στεριά
Είναι ένα παραγάδι στεριανό , το ρίχνουμε δηλαδή απο την στεριά με την βοήθεια ενος αυτοσχέδιου πολλές φορές μικρού καραβιού με πολύ καλά αποτελέσματα.
Στο τέλος και στην αρχή των αγκιστριών αφήνουμε πάντα μερικά μέτρα πετονιάς κενής (χώρίς αγκίστρια). Το μήκος αυτό υπολογίζεται πάντα συνάρτηση του τόπου που έχουμε επιλέξει να ψαρέψουμε (περιοχή με ψάρια όπως πάγκος, τραγάνα κλπ) αλλα και της απόστασης απο την στεριά που θα βρισκόμαστε εμείς.
Αφροπαράγαδα
Μάνα : 0.60mm – 1.00mm
Παράμαλλο : 0.35mm – 0.70mm
Αγκίστρι : ?
Απόσταση παρ/λλου : 3 – 5 οργιές
Μήκος παρ/λλου : 0.90m – 1.20m
Ψάρεμα : Στεριά / Βάρκα
Παραγάδι που βρίσκεται και ψαρεύει στον αφρό με ειδικά φελάρια για αφρόψαρα όπως μελανούρια.
Είναι συνήθως σε κατασκευή ψιλό ή μέτζο και ανα 10-15 αγκίστρια προστίθεται ο ανάλογός φελλός.
Αν ο βυθός είναι κοντά ψαρεύει και άλλα ψάρια πατωτά. Το συγκεκριμένο παραγαδάκι μπορεί να ρυθμιστεί και να τροποποειηθεί σε μεγάλο βαθμό ανάλογα πάντα με τον εκάστοτε βυθό που θα το ρίξουμε.
Διαδικασία ψαρέματος του παραγαδιού
Το κάθε δόλωμα που επιλέγουμε να δολώσουμε το παραγάδι μας προσφέρει και τα ανάλογα πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα. Για παράδειγμα αν και η γαρίδα θεωρείται ένα από τα πιο ιδανικά δολώματα του παραγαδιού και έρχεται ανάμεσα στις πρώτες θέσεις στις ορεκτικές διαθέσεις των ψαριών εντούτοις δεν αντέχει πολύ ώρα στο αγκίστρι σε αντίθεση με το χταπόδι όπου μπορεί να κρατηθεί στην θέση του για πάνω από 8 ώρες.
Από αυτό μπορούμε να καταλάβουμε ότι ανάλογα με το δόλωμα που θα χρησιμοποιήσουμε εξαρτάται και η διάρκεια που θα αφήσουμε το παραγάδι μας στο νερό για να ψαρεύει.
Τα ψιλοπαράγαδα συνήθως τα αφήνουμε για 1 με 2 ώρες γιατί δολώνονται με μη ανθεκτικά υλικά και τα ψάρια που πιάνονται δεν είναι πολύ μεγάλα. Αν τα αφήσουμε περισσότερο από το κανονικό στο νερό τότε υπάρχει κίνδυνος τα ψάρια που πιάστηκαν να φαγωθούν από άλλα μικρόψαρα, κάβουρες και μικροοργανισμούς. Τα μέζα και τα χοντρά τα αφήνουμε να ψαρεύουν για 4 με 7 ώρες αναλόγως πάντοτε του δολώματος. Τα δολώματα σε αυτά τα παραγάδια είναι πιο μεγάλα και συνάμα πιο ανθεκτικά, ενώ τα ψάρια που πιάνονται είναι μεγαλύτερα σε μέγεθος και δεν υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για απώλειες όπως στα ψιλά.
Καλό είναι να δολώνουμε τα παραγάδια μας ακριβώς πριν από το καλάρισμα τους στην θάλασσα για να διατηρείται σε καλή κατάσταση το δόλωμα. Αφού δολώσουμε τα αγκίστρια αφήνουμε την σημαδούρα με το βάρος στο νερό και ενώνουμε την παραμάνα στην άκρια των παραγαδιών με την σημαδούρα. Ξεκινάμε τη βάρκα αν δεν υπάρχει το επιθυμητό ρεύμα και αρχίζουμε το ρίξιμο του παραγαδιού. Όταν φτάσουμε στο τέλος του τότε περνούμε την άκρια του στην άλλη σημαδούρα με το βάρος και την τοποθετούμε και εκείνη στο νερό.
Το μάζεμα του παραγαδιού γίνεται από την πλευρά όπου ξεκινήσαμε το καλάρισμα γιατί οι πιθανότητες να πιάστηκε ψάρι επάνω είναι μεγαλύτερες λόγω χρόνου. Αφού βγάλουμε τη σημαδούρα από το νερό ξεκινούμε να μαζεύουμε και ταυτόχρονα να ξεψαρίζουμε το παραγάδι τοποθετώντας τη μισίνα με τα αγκίστρια στο πλαστικό μας πανέρι. Μην σκοτίζεστε για το μπέρδεμα των αγκιστριών και της μισίνας όταν ξεψαρίζετε, τελειώνοντας αναγκαστικά θα πρέπει να διορθώσουμε το παραγάδι μας από απώλειες αγκιστριών και παράμαλλων και τότε το επανατοποθετούμε σωστά στο πανέρι.
Αν διαπιστώσουμε ότι κάτι μεγάλο πιάστηκε στο παραγάδι μας η χρήση μίας απόχης είναι πολύτιμη.
Μικρά Μυστικά του παραγαδιού
Κάποια μικρά μυστικά του παραγαδιού που ανακαλύφθηκαν μέσα από παρατηρήσεις χρόνων και πολλών ψαρευτικών ωρών θα μας φανούν πολύ χρήσιμες στην πετυχημένη λειτουργία του.
Τοποθετούμε άμμο, νερό ή μικρές πέτρες στο πανέρι με τη μάνα για να μη μπλέκεται η μισίνα μας
Τα χέρια μας όταν δολώνουμε πρέπει να είναι πάντοτε καθαρά για να μην μεταφέρουμε ακαθαρσίες
Δολώματα
Τι δολώνουμε τα παραγάδια
Ψιλοπαράγαδα
Τα ψιλά παραγάδια τα δολώνουμε συνήθως με γαρίδα, σωλήνα, καλαμάρι, κάβουρα, κομματάκι ψαριού, κομμάτι από κρέας κοτόπουλου και σουπιά. Το δόλωμα πρέπει να γίνεται σωστά και προσεκτικά ενώ όσο πιο φρέσκα είναι τα δολώματα μας τόσο το καλύτερο.
Μέζον
Το μέζον μπορεί να δολωθεί με όλα τα υλικά που χρησιμοποιούμε στα ψιλά και τα χοντρά παραγάδια αλλά οι περισσότεροι παραγαδάες προτιμούν να το δολώνουν με δολώματα ανθεκτικά για να μπορεί να ψαρεύει περισσότερη ώρα.
Χοντροπαράγαδα
Τα χοντρά παραγάδια δολώνονται και αυτά με τα πλείστα υλικά που χρησιμοποιούμε στο ψιλό αλλά τα κύρια δολώματα που χρησιμοποιούνται είναι τα μαλάκια (χταπόδι, σουπιά, καλαμάρι) αλλά και η σαρδέλα ή ο κολιός. Υπάρχει ακόμη ένα δόλωμα το ‘ζωντανό’. Μικρά κεφαλάκια, μένουλες, τσένουλες και άλλα μικρόψαρα ή γαρίδες ζωντανές. Φυσικά αυτό το δόλωμα απαιτεί μεγάλη προετοιμασία και καλή οργάνωση. Τα ψαράκια πρέπει να συλληφθούν και να διατηρηθούν ζωντανά σε ειδικό δοχείο για να δολωθούν ένα ένα στα αγκίστρια προσεκτικά έτσι ώστε να διατηρήσουν την ζωντάνια τους. Η κίνηση του ζωντανού θα δελεάσει μεγάλους κυνηγούς όπως μινέρια και συναγρίδες.
Φυσικά η επιλογή δολωμάτων γίνεται με κριτήριο είτε το κόστος απόκτησης τους είτε του κόπου που χρειάζεται για να τα συλλάβουμε.